Döviz yükseldikçe üretici dış satışlarda daha çok kazanıyor

Bizde genel bir inanış vardır. Döviz fiyatı yükseldikçe, ithalata bağımlı olan üretim maliyeti de yükseldiği için döviz fiyatının yükselmesinin ihracatçıya pek yararı olmadığı söylenir. 

Unutulan şudur: Üretici için dışarıya satılan mal ile içeriye satılan malın fiyatı aynıdır. 

Ancak dışarıya satılan malın fiyatı döviz ile belirleniyor. Döviz fiyatı aynı kalsa bile, dövizin TL karşılığı arttıkça, dışarıya satış cazip hale geliyor. Şimdilerde üretici fiyatlarındaki değişim hem “yurtiçi üretici fiyatları”olarak, hem de “yurtdışı üretici fiyatları” olarak 2 farklı pencereden izleniyor. 

• Yurtiçi üretici fiyatları, üreticinin yurtiçindeki satış fiyatındaki değişimi gösteriyor. 
• Yurtdışı üretici fiyatları ise içeride üretimi yapılan ve yurtdışına satışa konu olan ürünlerin üretici fiyatlarındaki değişimi veriyor. 

Yurtdışına satışlar yabancı para (dolar ve euro) ile yapıldığından, yurtdışı üretici fiyatları yabancı paranın (cari döviz kuru üzerinden) TL’ye dönüştürülmesi ile izleniyor. 
• Ağustos ayından geriye 12 aylık dönemde ortalama olarak “yurtiçi üretici fiyatları” yüzde 9.55 oranında artarken, 
• “Yurtdışı üretici fiyatları” artışı yüzde 15.55 oldu. 

Geçen yılın ağustos ayında 12 aylık ortalamaya göre, yurtiçi üretici fiyatlarında artış yüzde 3.39 iken, yurtdışı üretici fiyatlarındaki artış yüzde 1.77 idi. Bu yılkinin tersine bir durum vardı. Yurtdışı üretici fiyatları artışı daha azdı. Neden, yurtiçi üretici fiyatlarındaki artış düşük de yurtdışı üretici fiyatları artışı yüksek? 

Farkın nedeni, döviz kurundaki değişimdir. 

Üretimde maliyet artışı aynı. Ürünün yurtiçinde satılanı ile yurtdışında satılanı ayni maliyete sahip. Ancak ürünler yurtiçine satılırken TL, yurtdışına satılırken döviz ile satılıyor. Üretici geçen ağustos ayında yurtdışına satış yaptığında 1 euro karşılığında 2.55 TL alıyordu. Bu yılın ağustos ayında 1 euroya satılan malın TL karşılığı 2.85 TL oldu. 

“Yurtdışı üretici fiyatları”değişimi döviz kuru ile değil, TL ile izleniyor. Döviz, cari kurdan TL’ye çevriliyor. Yurtdışı fiyatlarındaki değişim döviz kuruna bağlı olarak az veya çok olabiliyor. 

Yurtdışı üretici fiyatlarının, yurtiçi üretici fiyatlarının üzerinde artış göstermesi, ihracat bakımından çok önemlidir. 

Bu fark, üretilen malın yurtiçinde satılacak yerde, dışarıya satılmasında, üreticinin daha fazla kazanmasına imkan verir. Tekrarda yarar vardır. İçeriye ve dışarıya satılan malın maliyeti aynıdır.Yerli ve döviz girdisi aynıdır. Fark TL veya döviz ile satılmasından kaynaklanmaktadır. Fark katma değerdir. 

Yurtiçi üretici fiyatı ile yurtdışı üretici fiyatı arasındaki fark, döviz kurunun artması sonucu üreticinin yurtdışına satış yaptığında ne ölçüde kazançlı çıktığını gösteriyor. 
Ağustosdan geriye 12 aylık ortalama fiyat değişimi: 
• Gıda ürünleri sektöründe yurtiçinde fiyat artışları yüzde 12.5 iken, yurtdışı üretici fiyatlarındaki artış yüzde 16.8 oldu. 
• Tekstilde yurtiçi fiyat artışı yüzde 10.9 iken, yurtdışı üretici fiyatı artışı yüzde 16.4 oranında. 
• Giyim eşyasında yurt içi üretici fiyatı artışı yüzde 13.9, yurtdışı üretici fiyat artışı yüzde 21.2 oranında. 

Yurtiçi üretici fiyatları ile yurtdışı üretici fiyatları arasındaki farkın büyüklüğü, döviz kurunun yükselmesinin, ihracatı büyük ölçüde cazip hale getirdiğini gösteriyor.