Lojistikte taşımacılık
maliyetlerinin düşürülmesi amacıyla, farklı taşıma şekilleri ile hizmetlerin
etkin ve verimli biçimde tek noktadan yürütebilmesini sağlayacak yeni
modellerin geliştirilmesine yönelik çalışmalar sürüyor.
Bu kapsamda sürdürülen çalışmalara hız kazandırılması amacıyla, UTİKAD ve
İstanbul Barosu işbirliği ile İstanbul Ticaret Odası ev sahipliğinde düzenlenen
“Kombine (Karma) Taşımacılıkta Taşıma İşleri Organizatörünün Sorumlulukları ve
Sigorta” seminerinde kamu, lojistik ve taşımacılık sektörü ile hukuk ve sigorta
dünyası yetkilileri bir araya geldi. Seminerde, “Kombine Taşımacılığın”
geleceğin taşıma modeli olacağına dikkat çekilerek, kombine taşımacılıkta
“Taşıma İşleri Organizatörleri”nin yeri ve önemi ile risk ve sigorta konuları
değerlendirildi.
Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı, Tehlikeli Mal ve Kombine
Taşımacılık Düzenleme Genel Müdürlüğü Kombine Taşımacılık Daire Başkanı Sinan
Kuşçu’nun da konuşmacı olarak katıldığı seminerin açılış konuşmaları, İTO
Yönetim Kurulu Üyesi Hakan Orduhan, Uluslararası Taşımacılık ve Lojistik Hizmet
Üretenleri Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Turgut Erkeskin ve İstanbul Barosu
Lojistik ve Taşıma Hukuku Komisyonu Başkanı
İstanbul Ticaret Odası Meclis Salonu’nda gerçekleştirilen ve çok sayıda sektör
ve baro mensubunun katıldığı seminerin açılış konuşmasında, “Kombine
Taşımacılığın” bugünü ve geleceğine ilişkin değerlendirmelerde bulunan İTO
Yönetim Kurulu Başkanı Hakan Orduhan, gelecekte uluslararası taşımacılığın
büyük bir bölümünün kombine taşımacılık ile yapılacağını ifade etti. Orduhan,
Türk lojistik sektörünün belirli stratejiler oluşturarak bu kapsamda çalışmalar
yürütmesi gerektiğini söyledi.
“Kombine Taşımacılık Mevzuatı Oluşturulmalı”
Orduhan, bu amaçla öncelikle kombine taşımacılık mevzuatının oluşturulması,
yasal ve teknik uyumun sağlanması gerektiğinin altını çizerek şu
değerlendirmelerde bulundu: ”Bu kapsamda, asgari hizmet standartları, kullanıcı
hakları, çevre, sorumluluk, yönetim ve ödeme sistemleri gibi konuların ana
hatlarının tüm taşımacılık türlerinin kombinasyonunu kapsayacak şekilde
çizilmesi gerekmektedir. Sadece hâlihazırda kullanılan yani sektörün iş hacmini
oluşturan pazarlar için değil, potansiyeli olan yeni pazarlarda da lojistik
merkezler kurulması üzerinde durulmalıdır.”
Lojistik operasyonlarının özü itibariyle bir risk yönetimi olduğunu ve
günümüzde taşımacılıkta taraflar açısından sigortanın bu nedenle daha da önem
kazandığını vurgulayan Orduhan, “Sigorta konusu; salt zararın telafi edilmesini
değil, firmaların ticari faaliyetlerine devam etmesi ve finansal açıdan
sıkıntıya girmemesinin de bir garantörüdür. Kısacası sigorta, mağduriyeti
karşılamak için vazgeçilmez bir çözümdür. Sektörün sigorta konusunda bilinç seviyesinin
arttırılması gerektiği aşikârdır” dedi.
UTİKAD Yönetim Kurulu Başkanı Turgut Erkeskin ise konuşmasında, hızla
küreselleşen ticaret hayatında, lojistik faaliyetlerin öneminin her geçen gün
arttığını kaydetti. Dünyada, ülkelerin ve ürünlerin rekabetçiliğinde tedarik
zincirleri ve bunların içinde malların, hızlı ve düşük maliyetle hareket
etmesinin taşıdığı öneme işaret eden Erkeskin, lojistiğin en önemli bileşeni
olan taşımacılığın, dünya genelinde toplam lojistik maliyet içinde yüzde 50’ler
civarında bir pay alırken bu oranın Türkiye’de yüzde 85’lere kadar yükseldiğini
vurguladı.
Erkeskin, ABD’de yapılan bir çalışmadan örnek vererek lojistik maliyetlerindeki
yüzde 5 oranında bir azalmanın karlılık üzerinde, satışların yüzde 20
arttırılması sonucu elde edilecek artışla aynı etkiyi yarattığını belirterek
konuşmasını şöyle sürdürdü: “İşletmelerin piyasada rekabet gücünü
arttırabilmeleri için toplam lojistik maliyetlerin önemli bir kısmını oluşturan
taşımacılık maliyetlerini en uygun taşıma sistemini seçerek ve taşıma
sistemlerini bütünleştirmek suretiyle azaltmaları gerekmektedir. Bundan dolayı
hem klasik taşıma sistemleri dediğimiz karayolu, denizyolu, havayolu taşıma
yöntemlerinde verimlilik arayışı içindeyiz hem de çoklu taşıma gibi yenilikçi
yöntemler kuruyoruz.1960’lı yıllarda konteynerleşme hareketinin başlamasına ve
gelişmesine paralel olarak, “Multimodal Transport (Çoklu taşıma)”, “ Intermodal
Transport (Sistemlerarası taşıma)” ve “ Combined Transport (Kombine
taşıma)” denilen 3 temel kavram üzerinden şekillenen tanımlar gelişti ve bu
tanımlardan çıkarılacak ortak unsur ise en az 2 farklı taşıma sisteminin
birlikte kullanılmasıdır.”
UTİKAD’ın Doğru Bulduğu Terim Budur: “Taşıma İşleri Organizatörü”
Sektörde, çoklu taşımacılıkta birden fazla taşıma sistemi kullanılıyorsa bu
sistemlerin verimli ve birbirleriyle uyumlu bir şekilde kullanılması ve bunun
kimler tarafından sağlanacağı konusunda farklı görüşlerin gündeme geldiğini
ifade eden Erkeskin, “Bu sorunun cevabı da UNCTAD-ICC kuralları uyarınca çoklu
taşımayı üstlenen işletmecilerin uygulamadaki en yaygın olan taşıma işleri
organizatörlerini yani “Freight Forwarderları” işaret etmektedir. Taşıma İşleri
Organizatörleri, geleneksel olarak çoklu taşımayı üstlenen işletmeciler olarak
görülmektedir. Ancak İngilizce literatürde “freight forwarder” olarak
adlandırılan işletmeleri Türkçe karşılayacak terim konusunda henüz bir uzlaşma
sağlanamamıştır. Nakliye işleri yüklenicisi, nakliye müteahhidi kullanılan
terimlerden bazılarıdır. Ancak Türk Ticaret Kanunu’nda Taşıma İşleri
Komisyoncusu olarak yer almaktadır. Diğer taraftan Kara Ulaştırma Kanunu’nda
Taşıma İşleri Organizatörü tabiri kullanılmıştır. UTİKAD olarak benimsediğimiz,
kabul ettiğimiz ve doğru bulduğumuz terim “Taşıma İşleri Organizatörü” diye konuştu.
Taşıma işleri organizatörlerinin yük dağıtımı ve konsolidasyon, taşıma ve çoklu
taşımayı gerçekleştirme, aktarma, paketleme, depolama, yükün sigortalanmasını
düzenleme ve gümrükleme ile yerel vergilerin ödenmesi konusunda da çaba
gösterdiğine dikkati çeken Turgut Erkeskin, çoklu taşıma sistemlerinden
yararlananların sahip olacağı avantajları da şöyle sıraladı: “Çoklu taşıma
sistemlerini seçerken sadece maliyet avantajı değil diğer faktörler de çok önem
arz ediyor. Bir defa da daha fazla malın taşınabilmesi, taşınmanın kesintisiz
olması, hava şartlarında etkilenmemesi, çevreye olan etkisinin az olması ve
beraberinde daha düşük maliyetli olması, bir takım geçiş belgesi-vize
zorunlulukları-geçiş ücretleri gibi taşıma süresini uzatan ve maliyetini arttıran
unsurlardan etkilenmemesi bu avantajlardan sadece bazılarıdır.”
UTİKAD Sorumluluk Sigortası Lojistik Dünyasına Örnek Oldu
Özellikle çoklu taşıma modellerinde uluslararası geçerliliği olan kuralların
bulunmamasının sektörde birtakım sıkıntılara yol açtığına da değinen Erkeskin,
Taşıma İşleri Organizatörleri’nin sorumluluk kapsam ve sınırlarının
belirlenmemesinin de sigorta maliyetini arttırdığını vurguladı. Erkeskin, bu
tür sistemlerdeki sorunların giderilmesi yönünde dernek olarak gerekli
sorumlulukları aldıklarını ve UTİKAD üyelerine çeşitli risk ve sigorta ürünleri
sunduklarını kaydetti.
Bu kapsamda UTİKAD’ın sorumluluk sigortası bilincini oluşturmak ve geliştirmek
için çaba gösterdiğini vurgulayan Erkeskin, “Bu çerçevede derneğimiz üyeleri
ile özellikle denizyolu çalışma grubumuz bünyesinde 2010 yılında başlattığımız
bir proje kapsamında üyelerimiz için “Taşıyıcı ve Taşıma İşleri Organizatörleri
Sorumluluk Sigortası”nı hayata geçirdik. Bu sigorta poliçesi, üyelerimizin
kullandıkları ve UNCTAD-ICC kuralları çerçevesinde çoklu taşımacılıktaki
sorumlulukların limitlerini de belirleyen FIATA Konşimentosu (FBL),yükün kayıp,
hasar ve geç teslimine, hata ve ihmallere, para cezaları ve harçlara,
meydana gelen masraflara ilişkin olarak ortaya çıkabilecek hukuki sorumluluk
risklerini sigorta korumasına almaktadır. UTİKAD ve GRASS SAVOYE WILLIS
işbirliğiyle yapılan bu çalışma sadece Türkiye’de değil dünyaya da örnek teşkil
etmektedir” diye konuştu.
Açılış konuşmalarının ardından seminer oturumlarına geçildi. “6102 Sayılı
T.T.K. Uyarınca Taşıma Hukuku” konulu ilk oturuma Prof. Dr. Hüseyin Ülgen
başkanlık etti. Ülgen’in TTK’daki tanımlar hakkında verdiği bilgilerin
ardından, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Kerim
Atamer, yaptığı sunumda lojistik sektöründeki hukuki sorumluluklar ve uygulama
alanına ilişkin örneklere yer verdi.
Seminerin ikinci oturumunda ise “Kombine (Karma) Taşımacılıkta Sigorta” konusu
ele alındı. Başkanlığını İstanbul Barosu Taşıma ve Lojistik Hukuku Komisyonu
Koordinatörü
Seminerin öğleden sonraki oturumunda “Kombine (Karma) Taşımacılıkta Devlet
Politikası ve Uygulamadan Kaynaklanan Sorunlar ve Çözümleri” konusu ele alındı.
Oturum Başkanlığını UTİKAD Hukuk Danışmanı
Sinan Kuşçu, “Kombine Yük Taşımacılığı Yönetmeliği Taslağı” ve “Ulusal
Intermodal Strateji Belgesi Taslağı”nın hazırlıklarının sürdüğünü
belirterek, bu konudaki tüm çalışmalarda UTİKAD ile yakın işbirliği
içerisinde olduklarını vurguladı. Kuşçu, “İlerleyen günlerde yayımlanacak olan
‘Ulusal Intermodal Strateji Belgesi’ bu konuda sektöre yol gösterici olacaktır”
dedi.
“Tarihi İpek Yolu, 21. yüzyılda Tekrar Demiryolu Olarak Hayat Bulacaktır”
Kuşçu, bu çalışmalarının yanı sıra uluslararası taşımacılığın ve ticaretin
geliştirilmesi için, belli ülkelerle, karayolu-denizyolu,
karayolu-demiryolu (Ro-La) intermodal taşımacılık hatları oluşturmak ve bu
ülkelerle “İkili Kombine Taşımacılık Anlaşmaları” yapmak için çalışmalar
başlatıldığını da ifade etti. Yine bu çerçevede eski İpek Yolu’nu tekrar
canlandırmak ve modern anlamda devreye sokmak için Bakü-Tiflis-Kars demiryolu
projesi, Marmaray ve 3. Köprü çalışmalarına da işaret eden Kuşçu, “İpek Rüzgârı
Blok Tren Projesi kapsamında Bakü-Tiflis-Kars bitmek üzere. Bu proje, Orta
Asya’yı ve Çin’i Türkiye üzerinden kesintisiz bir Demiryolu hattı ile Avrupa’ya
bağlama projesidir. Böylece tarihi İpek yolu, 21. yüzyılda tekrar demiryolu
olarak hayat bulacaktır” diye konuştu. Ülkemizin önemli bir lojistik üs olma
potansiyeli olduğunu belirten Kuşçu, Türkiye Lojistik Master Planı’nın
emniyetli ve teknolojik yeniliklere sahip, kalkınmaya ivme kazandırmayı öngören
ve sürdürülebilir bir politika doğrultusunda hazırlanacağını kaydetti. Kuşçu,
sektörün istatistik veri tabanına ihtiyacı olduğunu ve bu konuda da çalışmalar
yürütüldüğünü söyledi.
“Önemli Olan Sürdürülebilir Taşıma Sistemi Oluşturmak”
UTİKAD Yönetim Kurulu Üyesi Kayıhan
“Taşımacılıkta Riski Yönetmek Zorlaşıyor”
Seminerde, UTİKAD Eğitmeni Uğurhan Acar da “Lojistik Sektöründe Sigorta, Risk,
Hasar Denetimi ve Uygulama” hakkında sunum yaptı. Acar, taşımacılık işinin bir
zincirin halkaları gibi olduğunu ve bu zincirde riski yönetmenin çok önemli
olduğunu dile getirdi.
Seminer sonunda konuşmacılara UTİKAD Başkanı Turgut Erkeskin ve İstanbul Barosu
Lojistik ve Taşıma Hukuku Komisyonu Başkanı